Ontwerpen van Leersituaties - gevorderd: 4C/ID-model

Deze cursus ‘Ontwerpen van Leersituaties’ gaat over Instructional Systems Design (ISD). Binnen ISD kunnen vijf fasen onderscheiden worden, namelijk de analyse-, ontwerp-, ontwikkel-, implementatie- en evaluatiefase. In de analyse-fase wordt aandacht besteed aan de definitie van het ontwerpprobleem. De analyse vormt de basis voor de ontwerpfase. Het ontwerp verantwoord je op basis van de analyse, de visie van de organisatie en jullie visie op leren. Je gebruikt hierbij inzichten op het gebied van instructietheorie en onderwijsleerpsychologie samengevat in het vier-componenten instructieontwerp (4C/ID) model. Het ontwerp behelst het formuleren van leerdoelen, sequentering van deze doelen en daarmee de inhouden, specificatie van leertaken etc. Het ontwerp resulteert in een blauwdruk voor de ontwikkelfase. In de ontwikkelfase wordt het leermateriaal of de leersituatie concreet vormgegeven aan de hand van het ontwerp. Je ontwikkelt concreet materiaal voor minimaal 4 uur onderwijs. Vervolgens stel je een implementatieplan op in de implementatiefase en bereid je een evaluatie voor voor het ontwerp en het leermateriaal in de evaluatiefase. Tijdens deze fase wordt nagegaan of de leermaterialen en leerprocessen die ontworpen zijn ook in voldoende mate leiden tot het bereiken van de gestelde leerdoelen, eindtermen of werkgedrag. Omdat evaluatie en implementatie niet binnen het tijdspad van deze cursus vallen, worden hiervoor plannen door de projectgroepen opgesteld die door de opdrachtgever kunnen worden gebruikt in eventuele vervolgstappen.

Het leermateriaal of de leersituatie wordt ontworpen aan de hand van het 4C/ID-model van Van Merriënboer zoals verwoord in het boek Ten Steps to Complex Learning. Deze methode kan in verschillende ontwerpopdrachten worden toegepast: ontwerpen variërend van een (bedrijfsmatige) training, een werkplekleersituatie of een computerondersteund onderwijsprogramma.

Het doel van de cursus Ontwerpen van Leersituaties - gevorderd is het opdoen van ervaring in het ontwerpen van leersituaties en leermateriaal volgens het 4C/ID-model. Ontwerpen kan op diverse manieren gebeuren. Het is mogelijk leersituaties of leermateriaal te construeren overwegend op grond van intuïtie en ervaring. Het is ook mogelijk hetzelfde te doen, maar dan beslissingen zo veel mogelijk te baseren op wetenschappelijke inzichten. In deze cursus is het laatste aan de orde. Een dergelijke aanpak gaat uit van een systematisch procesverloop en het benutten van basistheorieën. Daarnaast is het nuttig om met een kritische blik naar bestaande ontwerpmodellen te kijken: wat maakt een model in de ene situatie beter toepasbaar dan in de andere? Deze kennis komt van pas bij het praktische deel van de cursus: het uitvoeren van een ontwerpopdracht in een projectgroep.

Na afronding van de cursus:

• De student heeft kennis van huidige theorieën en methoden voor het ontwerpen van lessen of lessenseries m.b.t. complexe cognitieve vaardigheden, en kennis van en inzicht in de fasering van wetenschappelijk gefundeerde ontwerpprocessen en de gegevens en criteria die daarbij een rol spelen.
• De student heeft vaardigheid in het toepassen van diverse voorbereidende analysemethoden en het opstellen van evaluatiecriteria.
• De student kan de opgedane kennis, inzichten en vaardigheden toepassen in een authentieke ontwerpopdracht gericht op het ontwerpen van een lessenserie voor complexe cognitieve vaardigheden.
• De student is in staat om in een ontwerpteam het ontwerpproces te doorlopen, feedback te geven op persoonlijke bijdragen van teamleden, verantwoordelijkheid te nemen voor individuele bijdragen en groepsbijdragen, het ontwerpproject in teamverband te managen en het ontwerpproces tot een goed einde te brengen.
• De student kan een concrete les ontwikkelen en implementeren op basis van het lesontwerp. Hierbij geeft hij of zij blijk van inzicht in de voornaamste factoren die de implementatie van onderwijsleermateriaal bepalen.

De academische vaardigheden waar deze cursus aandacht aan besteedt zijn samenwerken (door in een projectgroep van vier een ontwerpopdracht uit te voeren), synthetiseren (in het legitimeringsrapport moet het gemaakte product worden verantwoord aan de hand van gelezen wetenschappelijke literatuur), en kritisch analyseren van de literatuur door het maken van verwerkingsopdrachten.

Je moet voldoen aan de volgende eisen

• Items Artikelen en opdrachtgebonden extra literatuur en materialen.
• Items Artikelen, digitaal beschikbaar via UBU. De betreffende artikelen worden tijdens de cursus bekend gemaakt via Blackboard.
• Book Merriënboer, J. J. G. v., Kirschner, P. A.& Frèrejean, J. (2024). Ten Steps for Complex Learning: A Systematic Approach to Four-component Instructional Design. United Kingdom: Routledge. (ISBN: 9781032333133)