Legal Tech

Technologische ontwikkelingen hebben steeds meer invloed op het vak van de jurist en de maatschappelijke context waarin juridische vraagstukken ontstaan. Technologieën zoals zelflerende algoritmes introduceren nieuwe juridische en ethische vraagstukken en vragen nieuwe kennis en vaardigheden van de jurist. In deze minor maak je vanuit verschillende invalshoeken kennis met (Legal) Technology. Je gaat ontdekken welke disruptieve technologische ontwikkelingen gaande zijn waarbij we de focus leggen op toepassingen van Artificiële Intelligentie (AI) in het recht; je leert hoe (Legal) Technology de werk- en denkwijze van de jurist beïnvloedt; je ontdekt hoe de jurist van de toekomst kan werken met Legal Technology en welke eigen bijdrage de jurist kan leveren aan een ethisch en juridisch verantwoorde ontwikkeling en (maatschappelijke) inpassing van (Legal) Technology.

Bekijk de video en leer meer over deze minor.

Het leerproces in deze minor verloopt via een bijdrage die je levert aan de ontwikkeling van een oplossing om toegang tot het recht (access-to-justice) te borgen en/of te vergroten voor de doelgroep van de sociale advocatuur, eventueel met behulp van een Legal Technology. Je werkt wekelijks met een groep aan deze oplossing. De oplossing adresseert een daadwerkelijk bestaand probleem. Het ontwerpproces verloopt in interactie met verschillende stakeholders, waaronder de sociale advocatuur en de Raad voor Rechtsbijstand. In de loop van het ontwerpproces krijg je de kans je in de doelgroep te verdiepen via Design Thinking, je maakt kennis met recente (on)mogelijkheden en ontwikkelingen in Legal Technology, je krijgt inzicht in het perspectief van Legal Tech-ontwikkelaars en je ontwikkelt een ethisch en juridische reflectiekader op (Legal) Technology van waaruit je de impact van (Legal) Technologie op de juridische beroepspraktijk kunt beoordelen.

De minor is gericht op juristen, VMO-rechtenstudenten en staat ook open voor studenten fiscaal recht. In de minor maak je kennis met Legal Technology. Je leert Legal Technology begrijpen en gebruiken. Ook ontwikkel je een kritische houding vanuit een ethisch-juridisch kader. Daarmee kun je een bijdrage leveren aan de ontwikkeling en maatschappelijke en organisatorische inpassing van (Legal) Technology. We richten ons op juristen en fiscalisten die zichzelf zien acteren in traditionele (toga) beroepen, maar ook op de nieuwe juridische beroepen zoals: legal data-analyst en Legal Tech-developer.

Binnen de minor leer je te werken aan een oplossing van een real life vraagstuk dat ziet op access-to-justice voor de doelgroep de sociale advocatuur. De centrale ontwerpvraag die je krijgt is of dat doel bereikt kan worden met een Legal Technology én of dat deze tech-oplossing wenselijk is, gegeven de belangen van de doelgroep. Voorts leer je welke ethische aspecten hierbij komen kijken. Gaandeweg maak je kennis met de brede context van Legal Technology. Bij het ontwikkelen van de oplossing volg je een vorm van (Legal) Design Thinking. Het onderwijs vindt plaats via Expert Presentaties, werkcolleges en clinics. Er is een start- en een slotbijeenkomst met de stakeholders. Daarnaast zijn er momenten met externe partijen ingepland, zodat je jouw plan tegen hen kunt aanhouden. De* clinics*zijn gekoppeld aan de ontwerpfases van Design Thinking en bedoeld om vaardigheden op te doen die nodig zijn voor de ontwikkeling van de Legal Technology. Hierin werk je in groepen samen en wordt van jou een actieve houding gevraagd: Je geeft presentaties en geeft je mede-studenten feedback op hun oplossingen en reflecteert samen, maar ook alleen, op dit proces.

Je maakt kennis met kansrijke Legal Technology waarbij we specifieke aandacht geven aan verschillende AI-toepassingen, omdat uit die hoek de grote doorbraken worden verwacht in Legal Technology. Je leert de juridisch relevante werking van de technologie te begrijpen, als ook de grenzen en mogelijkheden van technologie.

In de minor vertrekken we vanuit het idee dat (Legal) Technology in staat is ethische en juridische uitgangspunten binnen het recht te transformeren. Technologie zet een nieuwe standaard voor ethiek, voor het recht maar ook voor traditionele werkwijzen binnen het recht. Het is een belangrijk onderdeel van de minor om studenten te laten reflecteren op de standaarden die (Legal) Technology zet zodat ze als jurist kunnen bijdragen aan een verantwoord gebruik, ontwikkeling en inpassing van (Legal) Technology. Ook zul je gaan ontdekken hoe Legal Technology jouw beroepsbeoefening zal transformeren en hoe jij daarop kunt anticiperen door nieuwe vaardigheden op te doen en traditionele vaardigheden te versterken.

Via engagerende onderwijsmethoden, schrijfopdrachten en interactieve* clinics* bereid jij je voor op de uiteindelijke opdracht die in de slotfase in groepen gerealiseerd moet worden. Die opdracht betreft de ontwikkeling van een oplossing die access-to-justice moet vergroten en/of borgen, eventueel via de ontwikkeling van een Legal Technology. Er is een slotbijeenkomst waarin het voorlopig ontwerp van de oplossing wordt gepresenteerd en een eindopdracht waarin na ontvangst van feedback van stakeholders(‘sluit de oplossing aan op de behoefte van de doelgroep?’) het definitief ontwerp wordt ingediend.

De minor geeft studenten het technologische, ethische en juridische kader om als jurist relevant te blijven in relatie tot disruptieve technologische ontwikkelingen binnen het vakgebied van de jurist.

• De student kan na afloop van de minor verschillende toepassingen van Artificiële Intelligentie (AI) en andere kerntechnologieën zoals blockchain in de juridische beroepsuitoefening herkennen en de juridisch relevante werking daarvan beschrijven.
• De student kan na afloop van de minor identificeren wat de impact is van technologische ontwikkelingen en ontwerpoplossingen op fundamentele ethische en juridische uitgangspunten en hierop reflecteren.
• De student kan na afloop van de minor kritisch reflecteren op de positie van de jurist ten opzichte van disruptieve technologische ontwikkelingen en hoe deze de plaats van de jurist wijzigen [Wat is* de eigen* plaats van de jurist in relatie tot technologische ontwikkelingen in het werkveldvan de jurist?].
• De student heeft na afloop van de minor inzicht in de effecten van verschillende technologische toepassingen op het professioneel handelen in togaberoepen en magistratuur en kan hierop kritisch reflecteren.
• De student kan na afloop van de minor beschrijven op welke manier ethische, juridische en rechtstatelijke uitgangspunten het ontwerp en inpassing van Legal Tech kunnen begeleiden.
• De student kan na afloop van de minor in samenwerking met anderen een reëel probleem ten aanzien van access-to-justice in kaart brengen en de mogelijke [technologische] oplossingen aandragen met behulp van een te volgen gestandaardiseerde methode [Design Thinking].
• De student kan na afloop van de minor actief participeren in de stappen voor het oplossen van vraagstukken in de minor: Analyseren, discussiëren en presenteren.

Start- en slotbijeenkomst met externe stakeholders t.b.v. introductie en eindpresentatie van de ontwerpoplossing.

• Expert Presentaties (8)

• Werkcolleges (7)

• Clinics (8)

• Tussentijdse bijeenkomst (1)

• Facultatief spreekuur met docent of experts (1)

• Take-home tentamen I: technologisch, ethisch en juridisch kader (leerdoel 1-5, 50%)

• Presentatie voorlopige ontwerpoplossing + Take-home tentamen II: Uitwerking Definitief (functioneel) Ontwerp voor een juridische technologie 40%. Nb.30% van deeltentamen II is presentatie, 70% is ontwerpoplossing.

• Deeltentamen II is een groepscijfer.

• Actieve participatie (leerdoel 7, 10% )

Onderwijsmateriaal

Voorbeelden van literatuur en artikelen:

Boeken: Richard Susskind, Tomorrows Lawyers, Oxford University Press, Oxford (2013)

Rapporten:

• Algemene Rekenkamer, Aandacht voor algoritmes (rapport), Den Haag: Algemene Rekenkamer 2021
• Kamerstukken II 2017/18, 26643, nr. 557 (Ongevraagd advies over de effecten van de digitalisering voor de rechtsstatelijke verhoudingen van de Raad van State)
• Verslag van de Parlementaire Onderzoekscommissie Kinderopvangtoeslagen (POK), december 2020, ‘ongekend onrecht’.
• WRR Rapport, Opgave AI: de nieuwe systeemtechnologie (2021)

Jurisprudentie:

• Rechtbank den Haag, 05-02-20120, ECLI:NL:RBDHA:2020:865 (SyRI)
• Raad van State, 04-08-2021,ECLI:NL:RVS:2021:1760 (Aerius)

Artikelen:

• Bart Custers & Frans de Leeuw (2017), ‘Legal Big data: toepassingen voor de rechtspraktijk en juridisch onderzoek’, NJB, 1854 (34), p. 2449 – 2456.

• C.A.Zweistra en L. Poort, ‘Hoe de trias politica technologische ontwikkeling in haar macht krijgt: het belang van de samenwerking tussen recht, politiek en technologie’, AA 2022/6.

• A. Berlee, ‘Digitalisering en disruptie in het recht en de gevolgen voor de juridische professies’, in: A. Berlee e.a., De toekomst van de jurist, de jurist van de toekomst, Deventer: Wolters Kluwer 2020, p. 143-173.

Tentaminering

• Take-home tentamen I: technologisch, ethisch en juridisch kader (leerdoel 1-5, 50% )
• Presentatie voorlopige ontwerpoplossing + Take-home tentamen II: Uitwerking Definitief (functioneel) Ontwerp voor een juridische technologie (40% ). Nb.**** 30% van deeltentamen II is presentatie, 70% is ontwerpoplossing.
• Deeltentamen II is een groepscijfer.)
• Actieve participatie (leerdoel 7, 10% )
• Take-home tentamen I: technologisch, ethisch en juridisch kader (leerdoel 1-5, 50% )
• Presentatie voorlopige ontwerpoplossing + Take-home tentamen II Uitwerking Definitief (functioneel) Ontwerp voor een juridische technologie (leerdoel 6, 40% )
• Actieve participatie (leerdoel 7, 10% )

• Het onderwijs vindt plaats op de campus.
• De minor is intensief waarbij in korte tijd veel gevraagd wordt aan nieuwe kennis en vaardigheden van de rechtenstudent zoals: werken met Design Thinking, kennis van technologie, samenwerken met elkaar en externe partijen (zoals een sociaal advocaat en Raad voor Rechtsbijstand), opstellen van een Voorlopig Ontwerp (VO) voor een Legal Technology en het omwerken hiervan naar een Definitief Ontwerp (DO)
• De minor heeft een bijzondere wijze van tentamineren. Naast een regulier take home essay, wordt studenten gevraagd in groepen samen te werken aan de ontwikkeling van het ontwerp van een Legal Technology (Legal) Design Thinking.
• Het onderwijs heeft diverse Expert Presentaties en bijeenkomsten waar ook stakeholders uit het werkveld aanwezig zijn, zoals advocaten en ontwikkelaars van Legal Tech.
• De minor zal verder kijken dan alleen het recht en technologie. Bedrijfskundige en ethische aspecten komen aan bod.
• Tijdens de minor wordt van studenten verwacht meermaals een peer-review te doen op het werk van een mede student.
• Actieve participatie in het onderwijs is een onderdeel van het eindcijfer en aanwezigheid bij bijeenkomsten is verplicht.
• De studenten in de minor zullen niet alleen thuisraken in het vakgebied van Legal Technology, maar ook kennismaken met de werkmethode (Legal) Design Thinking en samenwerking met mede- studenten.